tel. 67 215 37 17
tel. 67 215 37 17
Po gitarę bardzo chętnie sięgają początkujący muzycy. Zauroczeni dźwiękiem zwykle nie zastanawiają się nad materiałami, których użyto do jej produkcji. Komponenty mają jednak niebagatelny wpływ na jakość instrumentu.
Drewno to emblematyczne tworzywo na gitary. Wysokogatunkowy materiał po wysuszeniu jest wolny od skaz w postaci sęków i ma naturalnie satysfakcjonujący rezonans. Niestety duża miękkość i plastyczność drewna sprzyja podatności na różnego rodzaju odkształcenia. Mogą mieć one charakter mechaniczny bądź wynikać z warunków atmosferycznych (np. zbyt dużych wahań temperatury). Zwiększeniu odporności drewna sprzyja sezonowanie, prowadzące do zredukowania jego dużej wilgotności.
Wewnętrzna struktura tworzywa przekształca się pod wpływem przenoszonych drgań. To zaś skutkuje zmianą pierwotnego brzmienia instrumentu. By w pewnym stopniu zastopować „rozegranie”, gitarę należy regularnie konserwować.
W lutnictwie gitarowym wykorzystuje się wiele gatunków drewna. Ich wybór pod konkretną aplikację powinien być zgodny z preferencjami muzyka. Z uwagi na fakt, że każdy rodzaj materiału ma nieco inne parametry, gitara zyska odmienną charakterystykę dźwięku.
Do popularnych rodzajów drewna wykorzystywanych w produkcji gitar należą:
Jesion – trudne w obróbce drewno jesionowe przydatne jest szczególnie w wytwarzaniu gitar z ruchomym mostkiem. Nadaje instrumentowi twarde, jasne brzmienie.
Topola – jest lekkim drewnem. Pogłębia niskie tony gitarowe i odpowiada za miękkie brzmienie pasma środkowego.
Olcha – uznawana za uniwersalne drewno miękkie. Gitara wykonana z drewna olchowego ma równomierne, zbalansowane brzmienie i umiarkowany atak.
Lipa amerykańska – gitary wykonane z miękkiego drewna lipowego nadają się do „ostrego grania”, gdyż mają pełny, równomierny dźwięk oraz dobrą kompresję w górnym paśmie.
Klon – brzmienie gitar wykonanych ze średnio twardego drewna klonowego jest jasne i bardzo czyste.
Świerk – miękkie tworzywo zapewnia jasne, selektywne brzmienie.
Palisander – jest twardy i porowaty. Wykonana z niego gitara ma wszechstronny charakter: nie podkreśla ani nie tłumi żadnego pasma.
Mahoń – to gęste drewno, bardzo wytrzymałe na warunki atmosferyczne. Wykonane z niego gitary są cenione w dynamicznych solówkach, gdyż mahoń podkreśla niskie i środkowe tony.
Cedr – miękkie drewno cedrowe zapewni łagodny, „okrągły” i stonowany dźwięk.
Heban – to bardzo twarde drewno. Spotykane jest głównie w markowych instrumentach: w produkcji podstrunnic i dodatków gitarowych. Podkreśla średnie i wysokie tony, dzięki czemu brzmienie zyskuje czytelny atak.
Orzech – średnio ciężkie drewno o brzmieniu zbliżonym do twardej odmiany klonu.
Limba (sosna) – brzmienie odmiany „czarnej” podobne jest do mahoniu – dźwięki są z reguły twarde i pastelowe.
Bubinga – drewno często niedoceniane, traktowane jako „tańszy egzotyk”, lecz dobre akustycznie: odpowiada za wzmocnienie wyższego pasma i nie tłumi niższego.
Uwzględnienie i zoptymalizowanie wszystkich czynników pod potrzeby konkretnego muzyka rzutuje na ostateczną cenę produktu.
Z racji swych indywidualnych właściwości dane gatunki drewna lepiej sprawdzą się w poszczególnych elementach gitary.
Pudło rezonansowe wzmacnia dźwięk wydobywany podczas szarpania strun. Tworzywem korpusu gitary zwykle jest drewno z takich drzew jak: klon, mahoń czy jesion. Mahoń jako wyznacznik stylu gibsonowskiego sprawdzi się zwłaszcza przy akcentowaniu dolnych i średnich częstotliwości. Klon i jesion natomiast podkreślą średnie oraz wysokie tony, dając efekt fenderowskiej „szklanki”.
Gryf (szyjka) to drewniany element, nad którym rozpięte są struny. Najczęstszymi gatunkami drewna wykorzystywanymi do wyrobu gryfu są klon bądź mahoń. Choć bywa, że szyjka jest klejona z dwóch lub większej liczby części tego samego albo innych gatunków tworzywa.
Mostek przenosi drgania strun na korpus. Do jego produkcji używa się przeważnie drewna z mahoniu, olchy, klonu, lipy, jesionu, hebanu czy palisandru.
Podstrunnica to listwa z twardego drewna, będąca wierzchnią częścią gryfu. Do wykonania podstrunnicy zwykle wykorzystuje się palisander, heban bądź klon. Ostatni z wymienionych swoją popularność w lutnictwie zawdzięcza przyjemnej w dotyku strukturze, sprzyjającej swobodnemu przesuwaniu ręki – „ślizganiu się” – po całej długości elementu. Uprzednio materiał należy polakierować. Chropowata kompozycja palisandru zapewnia muzykowi lepszą przyczepność i stabilniejszy, pewniejszy chwyt. Z kolei twardy heban pozwoli wzmocnić ekspresję w artykulacji dźwięku.
Tworzywem dla najtańszych gitar zazwyczaj jest miękkie drewno z lipy, olchy bądź świerku. Instrumenty w niewygórowanej cenie cechują się wyraźnie zarysowanym środkiem oraz górą (nie zawsze), a także niewielką podtrzymką przydatną przy szybkiej grze. Na drugim końcu cenowej półkuli znajdują się dość drogie gitary mahoniowe – solidne i trwałe, o ciepłym brzmieniu i zwiększonej długości dźwięku.
Drogie gitary klasyczne zazwyczaj są wykonywane z rzadkich, a przez to kosztownych gatunków drewna, które obok brzmienia mają zapewnić im odpowiedni wygląd. Ich produkcja – niekiedy wyłącznie w modelu „hand made” – jest bardzo kosztochłonna, gdyż wymaga wielu roboczogodzin na wykonanie jednego instrumentu.
Do produkcji najtańszych gitar klasycznych służy przeważnie sklejka, często tzw. drewno techniczne. W gitarach ze średniego przedziału cenowego zaczyna pojawiać się poprawiająca brzmienie płyta wierzchnia z litego drewna (tzw. lity top), z kolei w najdroższych akcent kładzie się dodatkowo na takie elementy jak mostek bądź klucze gitarowe.
W przypadku akustycznej wersji gitary prym wiodą 3 gatunki drewna: mahoń, świerk i cedr. Mahoń ma „ciepłe” brzmienie i dobrze podkreśla dolne rejestry. Świerk daje dźwięk jasny i selektywny (z czasem przesuwający się w kierunku niskich tonów), natomiast cedr sprzyja akcentowaniu ataku.
W produkcji gitar elektrycznych dużą popularnością cieszą się: lipa, mahoń, olcha, jesion oraz heban. Na mahoń decydują się zwłaszcza miłośnicy rocka i bluesa, z kolei olcha przypadnie do gustu fanom stratocasterów.
Obok popularnego świerku, mahoniu czy klonu, do produkcji gitar wykorzystuje się również nieco inne typy drewna. Nie cieszą się one szerokim uznaniem zwykle ze względu na trudności w pozyskaniu surowca bądź końcową cenę wyrobu. Do gatunków rzadziej od innych wykorzystywanych przy produkcji gitar zalicza się m.in.: drewno ziricote, koa, wenge i makassar heban.
Inwencja lutników gitarowych bywa niepohamowana. Poszukując unikatowych dźwięków i chcąc wyróżnić swoje dzieło, niekiedy decydują się porzucić konwenanse i zbudować instrument z nietypowego materiału. Przykładem twórczej kreatywności jest wykorzystanie w budowie gitary takich składników jak m.in.: plaster soli himalajskiej, ziarna kawy czy betonowy odlew. Ciekawym przykładem gitarowego szaleństwa jest instrument wysadzany kryształami Swarovskiego.
Nietypowe kompozycje nie muszą dominować w strukturze instrumentu. Często są jedynie akcentem wzbogacającym całość, podkreślającym stylistykę lub barwę.
Na kondycję drewna mocno wpływają wahania temperatury i wilgotności powietrza. W zależności od warunków instrument może nieznacznie rozszerzać się bądź kurczyć, co wpłynie na brzmienie. Gdy napięcia będą zbyt duże, gitara zacznie się rozwarstwiać w wyniku nietrwałości miejsc sklejeń.
Instrument należy przechowywać w futerale (wykonanym np. z odpornego na użytkowanie tworzywa ABS). Zalecane jest, by w pomieszczeniu z gitarą utrzymywać temperaturę nie większą niż 20 stopni Celsjusza i wilgotność na poziomie mniej więcej 50 proc. Kontrolę wymienionych parametrów najlepiej prowadzić, korzystając z termometru i higrometru.
