Handpan - co to za instrument? Co można na nim zagrać?

04-10-2023

Handpan to perkusyjny instrument muzyczny, który pojawił się na początku XXI wieku jako odmiana instrumentu Hang Drum (Tongue Drum/Tank Drum). Zbudowany jest zazwyczaj ze stali nierdzewnej lub innego materiału metalowego i składa się z dwóch półsferycznych powłok, pomiędzy którymi utworzone są pola rezonansowe, tzw. "języki", na których gra się poprzez uderzenia palcami.

Historia i Pochodzenie Handpanu

Handpan to stosunkowo młody instrument muzyczny, który zadebiutował na scenie muzycznej na początku XXI wieku. Jest on wynikiem długiego procesu eksperymentalnego prowadzonego przez wynalazców i muzyków. Choć dokładne daty i miejsca są przedmiotem debaty, powszechnie przyjmuje się, że instrument został stworzony jako odpowiedź na rosnącą popularność Hang Drumu oraz potrzebę poszerzenia jego możliwości muzycznych.

Pierwotnie, handpan był używany głównie w kontekstach medytacyjnych i relaksacyjnych, co wynikało z jego hipnotyzującego, rezonansowego brzmienia. Szybko jednak zyskał popularność w różnorodnych gatunkach muzycznych, od muzyki elektronicznej po jazz i world music. Dzięki swojej unikatowej konstrukcji i sposobowi gry, handpan otworzył nowe horyzonty w dziedzinie muzyki perkusyjnej.

Związek z Tank Drumem

Handpan i Hang Drum są często mylone, ale są to dwa odrębne instrumenty, mimo że dzielą wiele cech. Hang Drum to instrument stworzony w Szwajcarii przez firmę PANArt w 2000 roku. Jest on wynikiem połączenia różnych światowych tradycji muzycznych, w tym stalowego bębna z Trynidadu i Tobago.

Handpan, choć wywodzi się z idei Hang Drumu, różni się od niego pod względem konstrukcji i brzmienia. W handpanie można znaleźć różne skalę i tonacje, co daje większą swobodę w tworzeniu muzyki. Ponadto, w odróżnieniu od Hang Drumu, handpany są produkowane przez wielu różnych producentów na całym świecie, co sprawia, że są bardziej dostępne i różnorodne.

Różnice w Technice Gry

Jednym z kluczowych elementów różniących te dwa instrumenty jest technika gry. W przypadku Hang Drumu, sposób gry jest bardziej ograniczony do specyficznego zestawu tonów i skal, podczas gdy handpan oferuje znacznie większą elastyczność i możliwość improwizacji.

W ten sposób, zarówno handpan jak i Hang Drum mają swoje unikatowe miejsce w świecie muzyki i kultury. Choć dzielą pewne podobieństwa, różnice w ich konstrukcji, brzmieniu i zastosowaniu sprawiają, że każdy z nich jest wyjątkowy na własny sposób.

Budowa Hanpanu i Materiały Wykonania

Główne Komponenty

Handpan to instrument składający się z dwóch głównych półsferycznych powłok, znanych jako "góra" i "dół". Na górnej powłoce znajdują się wycięte pola rezonansowe, potocznie nazywane "językami" lub "note'ami". Każdy z nich jest dostrojony do konkretnej wysokości dźwięku.

Półka Rezonansowa i Guzik Centralny

W centrum górnej powłoki jest zwykle umieszczony większy "język", znany jako "guzik centralny" (Ding), który produkuje najniższy ton instrumentu. Wokół niego ustawione są mniejsze języki, które tworzą tzw. półkę rezonansową.

Dno Instrumentu

Dolna powłoka, zwana również "Gu" lub "otworem rezonansowym", służy jako komora rezonansowa i często ma dodatkowe otwory, które wpływają na jakość i kierunek dźwięku.

Rodzaje Używanych Materiałów

Stal Nierdzewna i Stal Węglowa

Najczęściej handpany są wykonywane ze stali nierdzewnej lub stali węglowej. Wybór materiału ma istotny wpływ na brzmienie instrumentu; stal nierdzewna jest zwykle jaśniejsza i ma więcej "sustainu", podczas gdy stal węglowa ma ciemniejszy, bardziej "ziemisty" ton.

Inne Materiały

Niektóre handpany są również wykonane z tytanu lub specjalnych stopów metali. Każdy z tych materiałów wprowadza swoje unikatowe cechy brzmieniowe.

Technika Gry i Możliwości Muzyczne

Uderzenia i Artykulacja

Podstawową techniką gry na handpanie jest uderzenie języków palcami. Istnieją różne metody artykulacji, od delikatnych stuknięć do bardziej dynamicznych uderzeń. Niektórzy gracze używają również dłoni, kostek i innych części ciała do wydobycia dźwięku.

Techniki Perkusyjne

Na handpanie można również zastosować różne techniki perkusyjne, takie jak "rolling", "tapping" czy "slapping", aby dodać rytm i dynamikę do gry.

Posłuchaj, co możesz zagrać na Handpanie!

Sam Maher - New York Hanpand

Malte Marten - Muzyka medytacyjna




Przeczytaj jeszcze...

Tongue drum - co to za instrument? Co można na nim zagrać?

Tongue drum - co to za instrument? Co można na nim zagrać?

25-09-2023
Tongue Drum (tank drum, steel-tongue drum) to nowoczesny instrument perkusyjny, który jest wynikiem ewolucji antycznych instrumentów, jak Slit Drum czy Huehuetl. O ile instrumenty te powstawał przez wycinanie szczelin w kawałku drewna, o tyle Tongue Drum jest zwykle wykonany z metalu. Jego...
Rodzaje instrumentów perkusyjnych

Rodzaje instrumentów perkusyjnych

03-03-2023
Instrumenty perkusyjne to najstarsza grupa urządzeń wydających dźwięki znana ludzkości. Są z nami od zamierzchłych czasów, nadal jednak nie straciły na znaczeniu. Czy potrafisz sobie wyobrazić w nowoczesnej muzyce zespół grający bez perkusji, czy innego instrumentu nadającego rytm?...
Muzykoterapia – czym jest, na czym polega, jak wpływa na zdrowie

Muzykoterapia – czym jest, na czym polega, jak wpływa na zdrowie

07-02-2023
Muzyka jest częścią wszystkich kultur na całym świecie. Uniwersalny język zaczęto spisywać w starożytności w Mezopotamii, Egipcie i Grecji. Jeden ze znalezionych fragmentów – hymn – pochodzący z Sumeru, jest datowany na 5000–3000 lat p.n.e. Odniesienia do muzyki znajdują się...