tel. 67 215 37 17
tel. 67 215 37 17
Skrzypce i altówka należą do instrumentów strunowych z grupy smyczkowych. Mimo że czasami są mylone, częściowo nie są tożsame. Co odróżnia altówkę od skrzypiec i który z instrumentów smyczkowych jest łatwiejszy dla początkującego muzyka?
Altówka i skrzypce znane w formie zbliżonej do współczesnej powstały w okresie baroku, w końcówce XVI wieku. Skrzypce od początku cieszyły się sporym zainteresowaniem, dodając kompozycjom melodyjności i żwawości. O randze instrumentu świadczył fakt włączenia go w poczet mitologii greckiej. Według niej skrzypce wynalezione przez Orfeusza udoskonaliła Safona, tworząc do nich smyczek naciągnięty końskim włosiem. Do popularyzacji instrumentu przyczynili się m.in.: Arcangelo Corelli, Antonio Vivaldi czy Niccolò Paganini.
Altówkę niestety traktowano po macoszemu. Była większa, a przez to mniej poręczna. Pierwotnie używano jej głównie w północnych Włoszech jako instrumentu akompaniującego skrzypcom w środkowych rejestrach, co pozwalało pogłębić przestrzeń muzyczną. Sytuacja zmieniła się w drugiej połowie XVIII wieku, gdy jej brzmieniem mocniej zainteresował się Mozart. Genialny muzyk zaczął tworzyć kompozycje z przeznaczeniem właśnie na altówkę, czym pozwolił jej wyjść z cienia skrzypiec i uczynił pełnoprawnym instrumentem. Współczesnymi wirtuozami altówki są np. Jurij Baszmiet i Ryszard Groblewski.
Skrzypce i altówka są do siebie zbliżone wyglądem. Pudła rezonansowe instrumentów (występujące w kilku rozmiarach) buduje się z boczków oraz lekko wybrzuszonej płyty wierzchniej i spodniej. Na bokach pudła znajdują się wcięcia w kształcie litery C, z kolei na płycie wierzchniej montuje się tzw. efy. To dwa otwory rezonansowe kształtem przypominające szóstą literę alfabetu łacińskiego. Pod strunami basowymi umieszczona jest belka basowa, której zadanie skupia się na rozprowadzaniu drgań po płycie. Wierzchnia partia pudeł rezonansowych powstaje zazwyczaj z drewna świerkowego, a materiałem na części spodnią i boczne jest jawor.
Gryf (szyjka) zostaje przymocowany do pudła rezonansowego. Na nim spoczywa najczęściej palisandrowa lub hebanowa podstrunnica pozbawiona progów. Skrzypce i altówka mają cztery struny zahaczone o strunociąg i naciągane za pomocą kołków. Dziś struny wytwarzane są z nylonu lub metalu; kiedyś wyrabiano je z preparowanych jelit zwierzęcych. Koniec gryfu z komorą kołkową wykończony jest główką wyrzeźbioną na kształt ślimaka. Niepozornym, aczkolwiek kluczowym elementem instrumentu, jest świerkowy kołeczek między płytami pod strunami wiolinowymi. To tzw. dusza, która tworzy barwę dźwięku, przenosząc go z płyty wierzchniej na spodnią.
Altówka waży około pół kilograma, a pełnowymiarowe skrzypce między 350 a 450 gramów.
Mocno zauważalną różnicą między altówką a skrzypcami jest rodzaj dźwięku. Skrzypce z racji najmniejszego rozmiaru osiągają najwyższe brzmienie spośród instrumentów smyczkowych. To najbardziej uwydatnia się w górnych rejestrach, gdy ton staje się przenikliwy. Skrzypce dobrze nadają się do skocznych linii muzycznych.
Dźwięczność altówki jest natomiast niższa i głębsza. To praktyczne zastosowanie zasady, według której im instrument jest większy, tym dźwięk z niego wydobywany należy do łagodniejszych. Wśród instrumentów smyczkowych niżej od altówki brzmią tylko wiolonczela i kontrabas.
Struny altówki są strojone w kwintach do dźwięków: c, g, d1, a1, i obejmują zakres dźwięków od c do a3. Skrzypce mają struny strojone w kwintach do dźwięków: g, d¹, a¹, e². Ich zakres zawiera dźwięki od g do g4, a nawet do c5.
Z uwagi na fakt, że altówka i skrzypce należą do tej samej grupy instrumentów, technika gry jest podobna. Muzyk najczęściej wydobywa z nich dźwięk za pomocą smyczka zrobionego z fernambuku (egzotycznego drewna) lub włókna naciągniętego na końskie włosie. Jeśli nie mamy smyczka, na altówce i skrzypcach możemy grać jak na gitarze – szarpiąc struny. Zarówno jeden, jak i drugi instrument w trakcie gry należy trzymać oparty o ramię. Altówka może być w tym aspekcie nieco trudniejsza ze względu na swój rozmiar (jest większa na szerokość i długość od skrzypiec).
Nawet amatorska gra na skrzypcach bądź altówce wymaga od muzykanta przyswojenia podstaw warsztatowych. To wiąże się z regularną, wielogodzinną pracą. Altówka ze względu na wielkość uchodzi za instrument nieco trudniejszy. Gra na skrzypcach jest prostsza do opanowania głównie z racji mniejszego rozstawu palców i nie tak pełnego jak w altówce wychyłu smyczka.
Wydajna gra na instrumencie smyczkowym będzie możliwa tylko wtedy, gdy zostanie on dobrany do predyspozycji anatomicznych grającego. Instrument należy dostosować do wzrostu albo długości rąk muzyka. W przypadku altówek i skrzypiec istotny jest drugi parametr. Ma on znaczenie zwłaszcza przy kupowaniu instrumentu dla dzieci; dorośli korzystają z uniwersalnych wymiarów. Poniższe wskazówki są jedynie orientacyjne. Jeżeli jest taka możliwość, najlepiej będzie, jeśli to nauczyciel gry osobiście wskaże jaki rozmiar powinno się nabyć.
Aby właściwie dobrać wielkość skrzypiec do długości rąk dziecka, powinniśmy zmierzyć rękę wyciągniętą w bok (z otwartą dłonią); z jej spodem skierowanym w górę. Początek miarki przykładamy do lewego boku szyi, natomiast pomiar kończymy na nadgarstku (w miejscu, w którym zaczyna się dłoń).
Wielkość skrzypiec w zależności od długości ręki:
1/64 - rozmiar <35cm
1/32 – rozmiar: 35 cm,
1/16 – rozmiar: 38 cm,
1/8 – rozmiar: 42 cm,
1/4 – rozmiar: 47 cm,
1/2 – rozmiar: 52 cm,
3/4 – rozmiar: 55 cm,
4/4 – rozmiar: 59 cm.
Altówkę dobiera się w taki sam sposób jak skrzypce. Jedyną różnicą są jednostki wyrażające rozmiar instrumentu. W przypadku altówek zamiast ułamków powszechnie używa się cali (1 cal to 2,54 centymetra; 1 centymetr to w przybliżeniu 0,39 cala).
Wielkość altówki w zależności od długości ręki:
<58 cm – rozmiar: 12”–13”,
<63 cm – rozmiar: 14”,
<65 cm – rozmiar: 15”,
<67 cm – rozmiar: 15,5”,
<68 cm rozmiar:16”,
68 cm i więcej – rozmiar: 16,5”.
O ile w przypadku wielu instrumentów wiek nie stanowi ważnego kryterium rozpoczęcia nauki, tak biorąc pod uwagę skrzypce czy altówkę, jest istotnym składnikiem muzycznego sukcesu. Rozpoczęcie nauki w wieku 6–7 lat przyniesie o wiele lepsze efekty, jeśli chodzi o ułożenie palców i korektę dłoni. Bardzo często altowioliści rozpoczynają swoją karierę od nauki gry na skrzypcach. To trafny wybór, gdyż drobny, dziecięcy artysta może mieć problem z opanowaniem nieco większego instrumentu. Nieudane próby mogą zniechęcić go do pobierania kolejnych lekcji i bliskiego kontaktu z muzyką. Jeśli w perspektywie myślimy o grze na altówce, wcześniej warto zbudować solidne zaplecze techniczne.
Najprostsze ze skrzypiec można kupić za kwotę kilkuset złotych. Instrumenty profesjonalne to wydatek nawet co najmniej 10 czy 15 razy większy. Jeśli z jakiegoś powodu nie możemy kupić nowego instrumentu, być może skrzypiec warto poszukać na rynku wtórnym. Przed zakupem skrzypiec używanych należy szczególnie uważnie zweryfikować ich stan – sprawdzić, czy drewno jest całe, nie ma wybrzuszeń ani pęknięć. Szyjka skrzypiec powinna być prosta i zapewniać dobry, wygodny chwyt w trakcie gry. Osoby pożądające mocniejszego brzmienia powinny rozważyć zakup skrzypiec elektrycznych.
Podobnie jak w przypadku skrzypiec, chcąc kupić używaną altówkę miejmy na uwadze, by najpierw dokładnie sprawdzić stan jej drewnianej obudowy. Często jednak nie warto ryzykować. Lepiej nieco dłużej oszczędzać na instrument, aczkolwiek później cieszyć się jego niezakłóconym brzmieniem. Ceny nowych altówek zaczynają się od około 600 zł i mogą sięgać nawet ponad 10 tys.
Wybierając instrument, warto postawić na markę, która wieloletnią obecnością na rynku, szeroko prowadzoną sprzedażą i zadowoleniem klientów potwierdziła swoją renomę. Do najpopularniejszych i najbardziej uznanych producentów skrzypiec zalicza się firmy: Antonio Stradivari, Carlo Giordano, Heinrich Drechsler, Heinz F. Krause, Hoffmann, Hofner, Stagg oraz Yamaha. Najpopularniejsi producenci altówek to: J. Hessler, Yamaha, Hora, Sandner i Stentor.
